Kız Gelin

Kız Gelin

Kız gelin
Göktürk yazıtlarında, Türklerin esare­te düşmesiyle, “temiz Türk kızları”nın, (yani silig kız oğlunun) câriye olmaları, bir felâket olarak gösteriliyordu. Be­kâret maddesinde, Türklerdeki bakir anlayışı üzerinde durmuştuk. Yenisey’-deki Göktürk yazıtlarında da, “kış­lağımda , kız oğluma doymadım (bük­medim)”, deniliyordu. Eski Türklerde “kız oğul”, kız evlâd karşılığıdır. Aynı yazıtlarda, bazen de “yalnız (evlenme­miş) kızımdan , ayrıldım” sözleri de, mezar taşları üzerinde yer alıyordu. Ko­nuyu uzatmaya yeterli yerimiz yok. Bundan da anlaşılıyor kir kızma doyma­dan ölme veya ölümle kızından ayrılma, Göktürklerde de bir üzüntü ve ağıt sebe­bi idi. XI. yüzyıl Türkleri arasmdan Kaş-garlı Mahmud’un derlediği örneklerde, “benim kızım”, “ev kızı”, yani aile kızı ) gibi sözler de geçiyordu. .Yani bir baba, sevgi ile dolu olarak, benim kızım diye­biliyordu. Eski Avrupa’da ve doğu ka­vimlerinde ise, kıza sahip olmak, bir öğünme sebebi olamazdı. “Kız gelin” sö­zü Yenisey’deki Göktürk yazıtlarında ve Dede Korkut’ta da çok geçiyor. Bu­nun manasının, “gelin kızım” mı; yoksa “kızım ve gelinim mi olduğunu iyice bi­lemiyoruz: “Kaza benzer kıyımına gelini­miz bunlu (kederli) oldu. “Kaza benzer kızımın gelinimin çiçeği oğul”, gibi… Kı­zın ölümü de bir ana ve baba için, ağıt sebebi olabiliyordu: “Bir kızcağuzumu aldı, gitti” diye, Dede Korkut’ta biri üzüntü ile söyleniyordu. Burada kız, sevgi dolu olarak “kızçağuz’la, çağrılı­yordu. Bazen de, “elcüğezi kınalı kızcağazlar”, diye Tepegöz ise, Basat’a şöyle diyordu: “Elçügezi kınalu kızçugazlar çok yemişim!” Görülüyor ki Türklerde kız çocuğuna sahip olmak bir mutluluk­tur. Varlığıyla kız, gönüllere sevgi, se­vinç ve gurur getirir: “Kaim Oğuz’un ge­lini kızı bezenen çağda, göğsü güzel ka­ba dağlara gün değende!”. Buna göre, Oğuz ilinde, sabahla birlikte gelinler ve kızlar bezeniyorlardı. Bu da, bir mutlu­luk çağı idi. “Cici bici Türkmen kızı!” Bu da Dede Korkut’tan bir sözdür. Kon­ya’da dendiği gibi: “Atladı çıktı eşiği, sofrada kaldı kaşığı, kız evlerin yakışığadır.