Atardamar Hastalıkları

Atardamar Hastalıkları

Atardamarların sertleşmesi (arteroskleroz) atardamar sistemini yozlaştıran ciddi, süreğen bir hastalıktır. Atardamar çeperlerinin kalınlaşması ve esnekliklerini yitirmeleriyle nitelenir. Bu hastalığı tanımlamadan ve açıklamadan önce, atardamarların mikroskopik yapısını anımsamak gerekir.
Atardamar çeperi
İçice 3 tabaka ya da gömlekten oluşur:
— iç gömlek; kana en yakın gömlektir ve iki bölüm kapsar: Endotel ve desteği; endotelin her bozunu, kan akışını bozar ve yerel trombozlara yolaçar (pıhtılar oluşumu);
— orta gömlek; iç gömlekten esnek ve yoğun bir iç zar ile ayrılır; esnek ve kassal liflerden oluştuğundan damarın yumuşaklığını, direncini ve esnekliğini saflar. Esnek bir dış zar, iç gömleği en dış gömlekten ayırır;
— dış gömlek, atardamar ile içinde bulunduğu organ arasında bağlantıyı sağlar; atardamar çeperinin kendine özgü damarlanmasına olanak verir.
Değişik biçimler
Atardamarların sertleşmesinin birbirinden farklı üç biçimi vardır:
Atardamar sertliği; atardamar sertleşmesinin yaşlılık tipi; atardamarcık sertliği.
1) Atardamar sertliği (ateroskleroz)
Son derece ilerleyici bir olgudur; çok erken başlar. 25 yaşını aşmış herkesde az ya da çok atardamar sertliği vardır. Bununla birlikte, klinik yansıma genellikle yaşamın sonuna doğru, dolaşım koşulları atardamar sertliği tarafından tehlikeye sokulduğu zaman belirir. Anatomik olarak hem bir sertleşme (hücrelerarası maddelerin niceliksel artışı nedeniyle bir dokunun patolojik sertleşmesidir; genellikle yavaş gelişen ve gerilemeyen bir süreçtir), hem de bir aterom (damarların iç gömleğine yağ kökenli maddelerin çökmesi ve birikmesi) oluşumuyla kendini gösterir.
Ateroma bağlı bozun
Atardamar çeperinin iç gömleği düzeyinde oluşur ve 4 evrede gelişir:
— iç gömlekte yağ kökenli maddelerin çökmesi ve birikmesi;
— daha dayanıksız duruma gelen çeperin esnekliğini yitirmesi ve sertleşmesi; atardamarın çapı küçülür; bu daralmadır (stenoz);
— çeperin ülserleşmesi ve zayıflayarak kendiliğinden ya da atardamar basıncı etkisiyle yırtılması yaralar düzeyinde kan pıhtıları oluşması: Bu tıkanmadır (tromboz).
2) Atardamar sertleşmesinin yaşlılık tipi (orta gömlek kireçlenmesi)
Atardamar sertleşmesinin yaşlılık tipi, yaşlı kişilerde görülür ve atardamarların sertleşmesi sürecinin evrelerinden biridir. Çeperlerinde kas bulunan atardamarların orta gömleklerinde önce yozlaşmalar, sonra kireçlenmeler bazen de kemikleşmeler belirmesi biçiminde kendini gösterir. Daha çok erkeklerde görülür.
3) Atardamarcık sertliği (arteriyoloskleroz)
Çok küçük atardamarların yani atardamarcıklarm, iç gömleklerinde kalınlaşma ve endotellerinde aşırı gelişme sonucunda çaplarının daralmasıyla nitelenir.
Atardamar sertliği bozunlarının yerleşimi
Bozunlar özellikle, atardamarların çatallanma yerlerine ya da daha kalın bir gövdeden bir atardamarın ayrılma yerinede yerleşir:
— aort düzeyinde (kaburgalararası atardamarların, böbrek atardamarlarının aorttan çıkış yerleri; karın aortu; kalça atardamarları çatalı);
— bacak atardamarları düzeyinde (uyluk atardamarı ve dizardı atardamarı);
— beyin atardamarlarında ve gözde ağtabaka atardamarında;
— kalp atardamarlarında.